«Het is allemaal slechts geleend!» Interview met Thomas Rau
«Nemen, gebruiken, weggooien» – het systeem van eindigheid moet worden afgeschaft, zegt Thomas Rau, architect en auteur van het boek «Material Matters» in het interview. Aangezien de materialen waardevol en beperkt zijn, moeten zij in het bezit van de fabrikanten blijven. Het gevolg? Producten worden diensten.
Het idee van de circulaire economie is bijna 40 jaar oud, maar we staan nog aan het begin van de uitvoering ervan.
Onze voorouders hebben altijd gehandeld in de geest van de circulaire economie, gewoon omdat grondstoffen en materialen een waarde hadden. Je gooit immers geen waardevolle dingen weg. Dit idee hebben we de laatste tijd uit het oog verloren. Vandaag de dag handelen we nog steeds volgens het principe «Na ons, de zondvloed». De fabrikanten zijn niet meer geïnteresseerd in wat er met hun producten gebeurt eenmaal verkocht. Maar het is onzinnig om waardevolle, eindige grondstoffen weg te gooien. Zij vertegenwoordigen onze «limited editions». Onze arbeid daarentegen is oneindig.
Welke oplossingen ziet u?
Het echte probleem is dat in het huidige systeem de fabrikant nauwelijks verantwoordelijkheid hoeft te nemen voor de consequenties. Alleen het nemen van verantwoordelijkheid stimuleert een «vooruitdenken» over hoe met het materiaal om te gaan. We hebben fabrikanten nodig die vooruit denken en hun producten zo ontwerpen dat ze kunnen worden ontmanteld en de afzonderlijke onderdelen kunnen worden hergebruikt.
Hoe verschilt dat van recycling vandaag de dag?
De huidige economie is gebaseerd op het principe van waardevernietiging als het gaat om materialen. Recycleren verandert daar niets aan. Recycleren bevindt zich aan het einde van de levenscyclus van het product en staat volledig los van de productie. Materiaalvernietiging kost immers minder dan materiaalbehoud. Als we de spelregels veranderen en eindige grondstoffen een waarde geven, zullen bedrijven andere producten en oplossingen ontwikkelen. De beste recycleerder is de fabrikant zelf.
Wat zijn uw verwachtingen?
Een fabrikant moet eigenaar blijven van de producten en de materialen. Vervolgens zal hij er alles aan doen om ervoor te zorgen dat zijn producten zo duurzaam, repareerbaar en gemakkelijk te demonteren zijn. Hij zal ze zo bouwen dat ze gemakkelijk kunnen worden opgewaardeerd en niet hoeven te worden weggegooid alleen omdat ze niet compatibel zijn met nieuwere producten of functies. Dit vereist een bedrijfsmodel dat producten als dienst aanbiedt.
Producten als dienst – werkt dat?
We hebben het model al verschillende keren getest met een aantal bedrijven, bijvoorbeeld Philips. De luchthaven Schiphol in Amsterdam koopt geen lampen van Philips, zoals oorspronkelijk gepland, maar verlichting. Philips blijft eigenaar van de gehele verlichtingsinfrastructuur. Maar de provider draagt ook alle onderhoudskosten, inclusief de elektriciteitsrekening. Het werkt heel goed, met winst voor beide zakenpartners.
Dit betekent dat een sanitaire fabrikant de gehele badkameruitrusting ter beschikking stelt?
Bijvoorbeeld. Het kan ook betekenen dat de water- en elektriciteitskosten in de badkamer ook voor rekening van het sanitairbedrijf komen. Deze zouden er dus groot belang bij hebben water- en elektriciteitsefficiënte producten te ontwikkelen.
Maar hoe zit het met sanitaire gebouwinstallaties? Wie is eigenaar van het gebouw als de leidingen eigendom van het sanitairbedrijf en de tegels van de tegelzetter blijven?
Natuurlijk werkt deze diensteneconomie niet op de manier waarop gebouwen tegenwoordig worden gepland en gebouwd. Maar verandering hoort bij de business. De circulaire economie is een model voor de hele samenleving. Het opent nieuwe en vooral duurzame vormen van productie en gebruik, maar vereist ook een ander begrip van materialen en dus een nieuwe wettelijke omkadering.
Dat klinkt als een moeizaam proces...
...en we hebben geen tijd. Ik pleit niet voor het wachten. Ik heb veel vertrouwen in de economie en haar innovatieve kracht. Ze moet echter waarde zien in de materialen en het bezit ervan en voordelen voor zichzelf ontdekken. Dan ontwikkelt ze nieuwe antwoorden.
Feiten
Over Thomas Rau
Over Thomas Rau
Thomas Rau is architect, ondernemer en auteur van boeken. Zijn architectenbureau RAU Architecten in Amsterdam (NL) is sinds 1992 gespecialiseerd in milieubewust bouwen. Inmiddels is Thomas Rau uitgegroeid tot de onbetwiste autoriteit in Nederland op het gebied van duurzaam bouwen en circulaire toegevoegde waarde in de architectuur.
In 2016 publiceerden Thomas Rau en Sabine Oberhuber het boek «Material Matters. Het alternatief voor onze roofbouwmaatschappij.»
Abonneren op de nieuwsbrief voor architecten en fans van architectuur
Geberit producten en oplossingen worden wereldwijd gebruikt in allerlei soorten gebouwen. Op deze pagina vindt u een selectie van de meest interessante projecten.
«eView», de referentienieuwsbrief van Geberit, behandelt periodiek een actueel thema uit de bouwsector. Naast voorbeelden van spectaculaire projecten biedt «eView» interviews met architecten, bouwkundigen en ontwerpers en verdere achtergrondinformatie.